آشنایی با نهال زیتون و گونه های مختلف آن

زیتون یکی از قدیمی‌ترین میوه‌هایی است که توسط انسان‌ها استفاده می‌شود و قدمتی بیش از 8000 سال دارد. امروزه درخت زیتون را هم برای خوردن و هم برای روغن پرورش می‌دهند. نهال زیتون برای مناطق گرم و نیمه گرمسیری به خصوص نزدیک دریا مناسب است. این درخت بومی سوریه و آسیا صغیر بوده و اولین بار آشوری‌ها بودند که روغن آن را استخراج کردند. درخت زیتون را علاوه بر بذر از طریق ریشه‌های شاخه بریده و یا شاخه‌هایی که در خاک دفن شده‌اند، تکثیر می‌کنند.

بهتر است بدانید که رنگ همه زیتون‌ها در ابتدا سبز بوده و بعد از رسیدن رنگ آن به قهوه‌ای تیره، بنفش مایل به قرمز و یا سیاه تبدیل می‌شود. در واقع هر چقدر زیتون رسیده باشد، رنگ آن به سیاه متمایل می‌شود.

آشنایی با انواع مختلف نهال زیتون

زیتون نیز مانند بسیاری از درختان دیگر ارقام و نژادهای مختلفی دارد. برخی از ارقام برای تازه خوری و برخی دیگر برای تهیه روغن مناسب هستند. معمولا از زیتون‌های درشت‌تر برای خوردن و یا تهیه کنسرو و از زیتون‌های ریز برای روغن‌گیری استفاده می‌کنند. قیمت نهال زیتون نیز ارتباط مستقیمی با نژاد آن دارد. قبل از خرید نهال زیتون باید از سازگاری آن با آب و هوا و خاک منطقه مطمئن شوید. در ادامه با ارقام نهال زیتون آشنا خواهیم شد.

نهال زیتون زرد

این رقم جزو گونه‌های اصلاح شده زیتون به شمار می‌رود و مقاومت خوبی در برابر سرمای بهاره دارد. نهال زیتون زرد دیرگل بوده و می‌تواند تا ارتفاع 5 متری نیز رشد کند. از دیگر ویژگی‌های این درخت می‌توان به میزان باردهی آن اشاره کرد. زیتون زرد باردهی را معمولا از سال اول شروع کرده ولی باردهی اقتصادی آن معمولا از سال چهارم شروع می‌شود.

این نوع از نهال زیتون می‌تواند تا 50 سال عمر مفید و اقتصادی داشته باشد. البته دقت داشته باشید که طول عمر درخت به شرایط نگهداری و منطقه آب و هوایی هم بستگی دارد. درخت زیتون زرد در برابر سرما بسیار مقاوم بوده و قادر است تا دمای 10- را درجه را نیز تحمل کند. همچنین تحمل گرمای این درخت نیز زیاد بوده و می‌تواند تا 40 درجه بالای صفر را تحمل کند.

نهال زیتون مانزانیلا

زیتون مانزانیلا یکی از پربارترین درختان زیتون کشور به شمار می‌رود و در صورتی که شرایط نگهداری آن به صورت اصولی باشد، قادر است در هکتار حدود 20 تن باردهی داشته باشد. میوه‌های این درخت بسیار درشت بوده و برای تهیه کنسرو، زیتون پرورده و زیتون شور بسیار مناسب است. نهال زیتون مانزانیلا برای کاشت در مناطق معتدل بسیار مناسب است و نیاز دارد ساعاتی از روز را در معرض نور مستقیم خورشید باشد.

این نهال در اصل بومی کشور اسپانیا است و می‌تواند تا ارتفاع 5 الی 10 متری نیز رشد کند. عمر اقتصادی درخت زیتون مانزانیلا بسیار بوده و قادر است تا 70 سال باردهی حداکثری داشته باشد.

نهال زیتون میشن

این درخت برای کاشت در مناطق معتدل بسیار مناسب است. نهال زیتون میشن در اصل بومی کشور آمریکا است و هم اکنون در بیش از 50 درصد باغ‌های این کشور، زیتون میشن کاشته می‌شود. باردهی این نهال بسیار زیاد بوده و از همان سال اول محصول‌دهی دارد. در صورتی که قصد راه‌اندازی نهالستان زیتون را دارید، خرید نهال زیتون میشن می‌تواند یکی از بهترین گزینه‌ها برای شما باشد.

این درخت نیز مانند زیتون مانزانیلا می‌تواند تا 70 سال عمر کرده و باردهی حداکثری داشته باشد. رنگ میوه این درخت سبز متمایل به زرد است و از آن برای کنسروسازی، روغن گیری، زیتون پرورده و زیتون شور استفاده می‌کنند.

نهال زیتون کنسروالیا

زیتون کنسروالیا جزو گونه‌های همیشه سبز به شمار می‌رود و طرفداران زیادی در کشور دارد. سازنده این نهال کشور یونان بوده ولی مراحل کاشت و فروش نهال زیتون کنسروالیا در کشور مصر انجام می‌گیرد. این درخت نیاز به تابستان گرم و خشک و زمستان مرطوب و خنک دارد و در این شرایط می‌تواند بهترین بازدهی را داشته باشد.

نهال زیتون کنسروالیا در برابر آفات و بیماری‌ها مقاومت خوبی دارد و اگر شرایط نگهداری از آن فراهم باشد، می‌تواند تا 100 سال باردهی اقتصادی داشته باشد. همچنین درخت زیتون کنسروالیا در هر هکتار حدود 8 الی 11 تن محصول‌دهی دارد.

نهال زیتون ماری

زیتون ماری جزو گونه‌های اصلاح شده نهال زیتون است و باردهی را از همان سال اول شروع می‌کند. این درخت می‌تواند تا دمای 12- درجه را نیز تحمل کرده و با موفقیت فصل زمستان را پشت سر بگذارد. همچنین مقاومت این نهال در برابر آفات و بیماری‌ها نیز بسیار مناسب است.

در صورتی که شرایط نگهداری از درخت زیتون ماری فراهم باشد، این درخت قادر است تا 80 سال باردهی حداکثری داشته باشد. میزان میوه‌دهی آن در هکتار نیز حدود 25 تن است.

نهال زیتون سوری

باردهی این رقم از نهال زیتون از سال دوم شروع شده و جزو گونه‌های پربارده به شمار می‌رود. آب و هوای مناسب برای کاشت این درخت، آب و هوای معتدل، گرمسیر و نیمه گرمسیر است. همچنین مقاومت نهال زیتون سوری در برابر آفات و بیماری‌ها بسیار مناسب بوده و میوه‌های درشت و بسیار خوشمزه‌ای دارد. از میوه این درخت برای درست کردن زیتون پرورده، زیتون شور و سایر موارد استفاده می‌شود.

نهال زیتون سیاه

این رقم از زیتون قدرت رشد متوسطی داشته و نسبت به سرما نیز حساس است. این نهال یکی از محبوب‌ترین نهال‌های موجود در جهان است و در بیشتر نهالستان‌های جهان آن را کشت می‌کنند. نهال زیتون سیاه در اواخر بهار شکوفه داده و جزو درختان زودبازده است.

نهال زیتون شنگه

این درخت برای مناطق گرمسیری بسیار مناسب است و میوه‌های درشت و لذیذی تولید می‌کند. زیتون شنگه در اصل بومی کشور آمریکا است ولی با این وجود امکان کاشت آن در اکثر مناطق کشور وجود دارد. در صورت رسیدگی به این درخت، می‌تواند در هکتار حدود 50 تن محصول‌‌دهی داشته باشد. از این نظر می‌توان گفت خرید نهال زیتون شنگه برای افرادی که به دنبال به دست آوردن سود زیاد هستند، گزینه مناسبی به شمار می‌رود.

زمان برداشت زیتون چه موقعی است؟

برداشت میوه درخت زیتون به خاطر بزرگ بودن اندازه درخت و نرسیدن همه میوه‌ها به طور همزمان، کار مشکلی است. به همین خاطر میوه نهال زیتون را با دست می‌چینند تا روی زمین ریخته نشود و فقط میوه‌های رسیده چیده شود. به همین خاطر برداشت زیتون کاری وقت گیر و گران است. در حالت عادی از یک درخت زیتون می‌توان بین 40 الی 200 کیلوگرم زیتون برداشت کرد.

البته اگر زیتون برای روغن گیری باشد با ضربه زدن به شاخه‌ها، زیتون را برداشت می‌کنند. چرا که چیدن با دست برای روغن گیری به صرفه نیست.

احتیاجات نهال زیتون

قبل از خرید نهال زیتون باید با احتیاجات آن آشنا شوید تا در آخر سود زیادی را به دست آورید.

• دما: زیتون را باید در مناطقی بکارید که زمستان‌های معتدل و تابستان‌های گرم و خشک داشته باشد. این درخت به یخبندان شدید حساس بوده و در صورت وقوع یخبندان خسارات زیادی به درخت وارد می‌شود.
• نور: دومین عامل در داشتن بهترین نهال زیتون، نور است. زیتون باید به طور متوسط سالانه بیش از 1500 ساعت در مقابل نور مستقیم خورشید قرار بگیرد. در مناطقی کم نور رشد نهال به صورت رویشی بوده و محصول کمی تولید می‌کند.
• آب: سومی مساله‌ای که در نهالستان زیتون باید رعایت کنید مقدار آبیاری نهال است. زیتون مقاومت خوبی در برابر کم آبی و خشکی دارد. ولی اگر می‌خواهید محصول مناسبی را برداشت کنید بهتر است برای هر هکتار حدود 4000 متر مکعب آبیاری انجام شود. در مناطقی که میزان تبخیر آب بیشتر است، این میزان باید تا 6000 متر مکعب افزایش یابد.
• خاک: نهال زیتون در اکثر خاک‌ها رشد می‌کند ولی بهتر است از خاک سبک رسی به همراه شن و همراه با زهکشی مناسب استفاده کنیم. PH هم بهتر است بین 7-8 باشد.

بهترین زمان کاشت نهال زیتون

معمولا ماه‌های آبان تا فروردین زمان مناسبی برای کاشت نهال زیتون هستند. در مناطقی که زمستان معتدل دارند زودتر و در مناطقی که زمستان سرد دارند بهتر است بعد از پایان سرما کاشت درخت انجام شود؛ بنابراین قبل از خرید از مراکز فروش نهال زیتون بهتر است آب و هوای منطقه خود را بررسی کنید.

در نهالستان زیتون معمولا از روش مربع، مستطیلی و یا لوزی برای کاشت نهال استفاده می‌کنند. همچنین تراکم و فاصله کاشت بهتر است 7*8 و یا 5*6 باشد.

آشنایی با آفات و بیماری‌های نهال زیتون

حتی اگر بهترین نهال زیتون را نیز خریداری کرده باشید بازهم امکان دارد دچار آفات و یا بیماری شود. بیشترین آفاتی که در ایران شناسایی شده‌اند می‌توان به پروانه برگخوار زیتون، شپشک سیاه زیتون، پروانه چوبخوار، مگس میوه زیتون و کنه گالی اشاره کرد. همچنین بیماری‌های پژمردگی ورتیسیلیومی، لکه طاووسی و پوسیدگی قلمه‌های ریشه دار از جمله بیماری‌های متداول در نهال زیتون هستند.

قیمت نهال زیتون

یکی از اولین سوالاتی که برای اکثر باغداران و کشاورزان به وجود می‌آید، قیمت نهال زیتون است. در جواب این سوال باید بگوییم که ارائه یک قیمت مشخص برای این درخت میسر نیست. چرا که زیتون انواع و ارقام مختلفی دارد که قیمت هر کدام از آن‌ها نیز با یکدیگر متفاوت است. برای استعلام قیمت می‌توانید با نهالستان‌های فروش نهال زیتون تماس گرفته و یا به صورت حضوری مراجعه نمایید.

خرید نهال زیتون

مطمئنا خرید نهال زیتون و پرورش آن برای افرادی که به دنبال سود زیادی هستند، بسیار مناسب خواهد بود. چرا که درخت زیتون باردهی بسیار زیادی داشته و بازار فروش خوبی نیز دارد. به خاطر پرطرفدار بودن این درخت، امکان خرید آن از اکثر نهالستان‌ها وجود دارد.